บทที่ ๒

ลักษณะรูปแบบสถาปัตยกรรม

 

ชุมชนบ้านสาขลา  เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่บริเวณป่าชายเลน   มีลำคลองเล็กๆ มากมายเชื่อมโยงติดต่อระหว่างคลองสรรพสามิตกับทะเลอ่าวไทย   บ้านเรือนสร้างอยู่ริมคลองต่างๆ เหล่านี้    บ้านแต่ละหลังมีลักษณะรูปแบบสถาปัตยกรรมพื้นบ้านภาคกลาง   ซึ่งพอสรุปได้จากสภาพทั่วไป  อาจแบ่งเป็นประเภทใหญ่ๆ ได้ ๕ รูปแบบ   คือ

๑) เรือนพักอาศัย ประมาณ ๓๐๐ หลังคาเรือน

๒) เรือนพักอาศัยต่อเติมเป็นร้านค้า  ๑๐ หลัง

๓) เรือนร้านค้า  ๓๕  ร้าน

๔) อาคารทางด้านศาสนา ๑ แห่ง

๕) อาคารใช้ประโยชน์เฉพาะทาง ๑ แห่ง

ลักษณะของเรือนพักอาศัย

- เรือนพักอาศัย หากแบ่งตามรูปแบบของรูปทรงหลังคาได้ ๓  รูปแบบ  คือ  รูปจั่วทรงไทย  ทรงปั้นหยาและจั่วแบบรูปทรงสมัยใหม่  ซึ่งมีความลาดชันน้อยกว่าจั่วทรงไทย

- มีทั้งที่ปลูกสร้างแบบรูปทรงสมัยใหม่และเรือนไทย   ที่เป็นเรือนไทยจะเป็นรูปแบบดั้งเดิม  มีรูปแบบเรือนไทยภาคกลางทั่วไป   ยกใต้ถุนสูง   เดินรอดได้   ต่อมามีการทรุดตัวของแผ่นดินและการทับถมของตะกอนจากน้ำท่วม  ทำให้ใต้ถุนต่ำลง    ส่วนอาคารรูปแบบสมัยใหม่มักสร้างขึ้นใหม่

- หลายอาคารเป็นแบบผสมกัน   ซึ่งมักเป็นการต่อเติมจากเรือนเดิม   ลักษณะรูปแบบของเรือนจั่วแฝด   พบได้ทั่วไป

           - เนื่องจากเป็นเรือนที่ไม่มีแบบแผนตายตัว   เจ้าของบ้านปลูกโดยการประยุกต์ตามความคิดสร้างสรรค์ของตนเอง   ส่วนมากเป็นแบบสองชั้น  มีหลังคาจั่วที่มีความลาดชันน้อย   วัสดุที่ใช้ทั้งหมดเป็นวัสดุในเชิงอุตสาหกรรม   แต่ยังใช้เสาไม้หรือพื้นไม้   ฝาผนังนิยมตีไม้ซ้อนเกล็ดตามนอน   ชั้นล่างอาจเป็นฝาไม้เช่นเดียวกับชั้นบนหรือก่ออิฐฉาบปูน   หน้าต่างเป็นหน้าต่างสำเร็จรูป

- เรือนพักอาศัยเป็นเรือนที่สร้างขึ้นเพื่อสนองประโยชน์ในการอยู่อาศัยเท่านั้น   เรือนประเภทนี้อาจจำแนกย่อยออกไปได้อีก  ๓  ลักษณะตามรูปแบบของอาคารเท่าที่ปรากฎ คือ

๑) เรือนไทย

๒) เรือนสมัยใหม่

๓) เรือนไทยต่อเติม

 

เรือนพักอาศัยต่อเติมเป็นร้านค้า

ใช้พื้นที่บางส่วนของเรือน  เช่น ระเบียง หรือต่อหลังคาด้านใดด้านหนึ่งของเรือนที่หันออกทางด้านถนน   โดยวางสินค้าเพื่อจำหน่ายหรือเปิดเป็นร้านขายอาหาร

 

 

 

 

 

เรือนร้านค้า

เรือนร้านค้ามี ๒ รูปทรง  คือ

แบบที่นิยมปลูกเป็นแบบชั้นเดียว  หันหลังเรือนสู่คลอง  หน้าร้านมีถนนทางเดินแล่นกลาง   ร้านค้าปลูกอยู่ระหว่างสองฝั่งของถนน  ปิดประตูร้านด้วยบานเฟี้ยมไม้ตลอดแนว

เรือนประเภทนี้จะอยู่กลางชุมชน  ใกล้วัด  เป็นตลาด   ส่วนเรือนที่ตั้งอยู่ล้อมรอบหรือกระจายไกลออกไปจะเป็นเรือนพักอาศัยเป็นส่วนมาก

ส่วนหน้าเป็นที่ค้าขาย  ส่วนหลังเป็นพักอาศัย  และบางร้านเปิดเป็นร้านค้าอย่างเดียว  เจ้าของไปพักที่อื่น    ส่วนอีกรูปทรงหนึ่งเป็นเรือนแบบสมัยใหม่  ซึ่งสร้างร้านค้าโดยตรง  กว้างใหญ่ มั่นคง  ใช้เป็นอยู่อาศัยด้วย

 

อาคารทางด้านศาสนา

วัดสาขลา> มีอาคารเหมือนกับวัดทั่วไป  มีโบสถ์ วิหาร  ศาลาการเปรียญ  ศาลาท่าน้ำ  กุฎิ

 

 

 

 

 

อาคารใช้ประโยชน์เฉพาะทาง

           อาคารที่เป็นอาคารนอกเหนือจากอาคารต่างดังได้กล่าวมาแล้ว  ยังมีอาคารในลักษณะอื่นที่ปลูกสร้างอยู่ในชุมชน  มีลักษณะที่ใช้ประโยชน์เฉพาะทาง  แตกต่างออกไปอีกลักษณะหนึ่ง  ได้แก่  อาคารโรงภาพยนตร์  ซึ่งน่าสนใจในการศึกษา   และน่าแปลกใจที่ชุมชนซึ่งไม่ห่างไกลจากชุมชนเมืองมากนักจะมีโรงภาพยนตร์   แต่อย่างไรก็ดีเมื่อหลายปีก่อน   ก่อนที่จะมีถนน  การเดินทางโดยเรือก็นับว่ายังไม่สะดวกพอที่ผู้คนจะออกไปหาความบันเทิงได้   การที่มีผู้สร้างโรงภาพยนตร์ขึ้นก็นับว่าเป็นการลงทุนที่คุ้มค่า

ต่อมาเมื่อเทคโนโลยีเจริญขึ้น   คนหันไปให้ความนิยมโทรทัศน์และเทปบันทึกภาพ  ซึ่งให้ความสะดวกมากกว่า    โรงภาพยนตร์จึงเลิกลาไปและถูกปล่อยให้อยู่ในสภาพทรุดโทรม

อาคารโรงภาพยนตร์  ปัจจุบันไม่ได้ใช้งานแล้ว  แต่ยังมีสภาพให้เห็น   เป็นโรงภาพยนตร์ที่จัดฉายภาพยนตร์   เป็นอาคารโล่ง  เดิมมีเก้าอี้นั่ง   มีชั้นลอยซึ่งเป็นชั้นสองแบบโรงภาพยนตร์ทั่วไป