| กลับ |

เรื่องสร้างเมืองสมุทรปราการ

       ได้ข่าวเข้ามาถึงกรุงเทพฯ  ตั้งแต่ปีเถาะ  เอกศก  จุลศักราช ๑๑๘๑  ว่าองต๋ากุนเจ้าเมืองไซ่ง่อนเกณฑ์ไพร่ญวนบ้าง  เขมรบ้าง  ผลัดละ ๑๐,๐๐๐ คน  ให้มาขุดคลองแต่ทะเลสาบมาออกเมืองไผทมาศ  เป็นคลองกว้าง ๑๒ วา  ลึก ๗ ศอก   การที่ญวนขุดคลองนี้   เป็นเหตุให้คิดเห็นในกรุงเทพฯ ว่า   ถ้าคลองที่ญวนขุดสำเร็จแล้ว   ญวนอาจยกกองทัพเข้ามาตีหัวเมืองทางทะเลได้ง่ายกว่าแต่ก่อน   ทรงพระราชดำริเห็นว่าที่เมืองสมุทรปราการยังไม่มีที่ป้องกันมั่นคง   จึงโปรดให้พระเจ้าลูกยาเธอ  การหมื่นเจษฎาบดินทร์  เป็นแม่กองกับพระยาสุริยวงศ์โกษา  ซึ่งได้เลื่อนเป็นเจ้าพระยาพระคลัง   ลงไปจัดการสร้างเมืองสมุทรปราการให้เป็นป้อมปราการสำหรับป้องกันข้าศึก   ในครั้งนั้นสร้างป้อมขึ้นทางฝั่งตะวันออก ๔ ป้อม  คือ   ป้อมประโคนชัย ๑    ป้อมนารายณ์ปราบศึก ๑   ป้อมปราการ ๑   ป้อมกายสิทธิ์ ๑   ชักปีกกาเชื่อมถึงกัน   และสร้างตึกดินที่ไว้เครื่องศัสตราวุธและฉางข้าวไว้ในป้อมพร้อมสรรพ   ที่เกาะกลางน้ำตรงหน้าเมืองสมุทรปราการ    ให้สร้างป้อมขึ้นป้อม ๑   พื้น   ชั้น    ชื่อป้อมผีเสื้อสมุทร (๑)    ข้างฟากตะวันตก   สร้างป้อมหนึ่ง  ชื่อป้อมนาคราช  อนึ่ง  ข้างเหนือเกาะป้อมผีเสื้อสมุทร   มีหาดทรายเกิดขึ้นกลางน้ำ   ทรงพระราชดำริว่าจะสร้างพระเจดีย์ขึ้นที่หาดทรายนั้น    แต่ยังหาทันได้สร้างในรัชกาลที่ ๒ ไม่    การสร้างเมืองสมุทรปราการ  ได้ทำพิธีฝังหลักเมืองเริ่มเมื่อ   วันอาทิตย์ เดือน ๔  ขึ้น ๗ ค่ำ   ปีมะเมีย  จัตวาศก    วันพุธ  เดือน ๔ ขึ้น  ๑๐  ค่ำ   ย่ำรุ่งแล้ว ๔ นาฬิกา    บาท   ได้ฤกษ์เอาแผ่นยันต์  ทอง, เงิน, ทองแดง, ดีบุกและศิลา  ลงสู่ภูมิบาท  แล้วยกเสาหลักเมือง   ครั้น    วันเสาร์  เดือน ๔  ขึ้น ๑๓ ค่ำ   เวลาเช้าย่ำรุ่งแล้ว   นาฬิกา    บาท    ฝังอาถรรพณ์แผ่นยันต์องครักษ์อีกครั้งหนึ่ง

            (๑)  ในครั้งเมื่อสร้างป้อมผีเสื้อสมุทรนั้น   ยังแลเห็นทะเลได้จากป้อมนั้น   สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาบำราบปรปักษ์  ได้มีรับสั่งเล่าให้ข้าพเจ้าฟังว่า   เมื่อท่านยังทรงพระเยาว์   ได้เคยตามเสด็จลงไปลองปืนที่ป้อมผีเสื้อสมุทร  ได้บรรจุกระสุนปืนใหญ่ยิงออกไปทางปากอ่าวจากป้อมผีเสื้อสมุทร

------------------------------------------------------------------

พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์  รัชกาลที่ ๒

กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

| กลับ |